Hediyelerin iadesi: Türk hukukunda nişanlılık ilişkisinin evlenme dışındaki bir sebeple bozulması neticesinde meydana gelen hukuki sonuçlardan birisi de nişan hediyelerinin iadesidir. TMK m.122’de getirilen düzenlemede: ‘Nişanlılık evlenme dışındaki bir sebeple sona ererse, nişanlıların birbirlerine veya ana ve babanın ya da onlar gibi davrananların, diğer nişanlıya vermiş oldukları alışılmışın dışındaki hediyeler, verenler tarafından geri istenebilir’ denilmektedir.

Hediyelerin iadesinin istenebilmesi için gereken şartlar

• Hediyeler nişanlılık ilişkisinin devam ettiği süre içerisinde verilmiş olmalıdır.
• Nişanlılık ilişkisinin evlilik dışındaki bir sebeple son bulmuş olması gerekir.
• Verilen hediyelerin ekonomik bir değeri olmalıdır.
• Hediyeler alışılmışın dışında olmalıdır. Alışılmış hediyelerin iadesi istenemez. Hediyenin değerinin çok yüksek olması onun alışılmışın dışında hediye olduğuna yönelik karine teşkil eder.

Hediyelerin iadesi için kusur şartı aranmamaktadır. Yani bu istemde bulunabilmek için nişan ilişkisinin tek taraflı olarak sonlandırılmış yahut karşı tarafın kusurlu olup olmamasının bir önemi bulunmamaktadır.

Hediyelerin iadesini talep edebilecek kişiler

Hediyelerin geri verilmesi davasını ise ancak şu kişiler isteyebilirler.

• Hediyeleri veren nişanlı,
• Nişanlının anne ve babası,
• Nişanlının anne ve babası gibi davranan kişiler.

Dava sadece nişan ilişkisinin karşı tarafı olan kişiye karşı açılabilir.

Dolayısıyla üçüncü kişilerin nişanlılara, nişanlı yakınlarının birbirlerine verdikleri hediyeleri TMK m.122 hükmüne göre geri istemesi mümkün değildir.

Hediyelerin Geri Verilmesi Davasının Kapsamı

TMK m.122/2’ye göre, hediye aynen veya mislen geri verilemiyorsa, sebepsiz zenginleşme hükümleri uygulanacaktır.  Buna göre hediyeler duruyorsa aynen diğer nişanlıya geri verilir. Kullanımdan kaynaklı olarak eskiyen hediyelerde, iade istenildiği anda hediye ne durumdaysa o şekilde teslim edilir. Kullanımdan kaynaklı olarak hediye tüketilmişse iade söz konusu olmaz.   Şayet hediyeler elden çıkartılmışsa iyiniyetli olup olmamasına göre farklılık gösterir. Hediyeler iyiniyetle elden çıkarılmışsa artık geri verilmesi söz konusu olmaz. Ancak hediye elden çıkmış olmakla birlikte karşılığında malvarlığına bir değer girmişse, örneğin hediye satılmışsa, bunun geri verilmesi istenebilir. Eğer hediyeyi alan nişanlı bunu kötüniyetle elden çıkarmış ise hediyenin tam değerini tazmin etmesi gerekir. Zenginleşmenin kapsamı nişanın sona erdiği tarihe göre belirlenir.

Hediyelerin geri verilmesi davasında davacı taraf, hediyelerin verildiği sırada geçerli bir nişanlılık ilişkisi olduğunu, hediyelerin nişanlılık sebebiyle ve alışılmışın dışı olarak verildiğini ispatlayacaktır. Davalı nişanlı ise, hediyelerin olağan olduğunu veya nişanlılık ilişkisi sebebiyle verilmediğini ispatlayacaktır.

Hediyelerin geri verilmesi davası, nişanın bozulduğu tarihten itibaren 1 yılın geçmesi ile zamanaşımına uğrar (TMK m.123)

Konu İle İlgili Yargıtay Kararları

• Nişanın bozulması halinde alışılmışın dışındaki hediyeler aynen, mevcut değilse mislen geri verilir veya karşılığı sebepsiz zenginleşme kurallarına göre geri istenir. Alışılmış (mutad) hediyelerden kasıt giymekle, kullanmakla eskiyen ve tüketilen eşyalardır. Kural olarak giymekle, kullanılmakla eskiyen ve tüketilen (elbise, ayakkabı vs. gibi) eşyaların iadesine karar verilemez. Yargıtay’ın yerleşik uygulamalarına göre, nişan yüzüğü dışında kalan tüm altın, takı ve ziynet eşyaları mutad dışı hediye olarak kabul edilmiştir.

T.C. YARGITAY 3.Hukuk Dairesi Esas:  2013/900  Karar: 2013/2605

• TMK m.122 uyarınca; nişanın bozulması nedeniyle hediyelerin geri alınması istemine ilişkin davalarda kusur aranmaz. Mutad dışı hediyeler ise aynen iade edilir. Aynen iade mümkün değil ise, karşılığı olan bedel sebepsiz zenginleşme kurallarına göre geri verilir. Kural olarak giymekle, kullanılmakla eskiyen ve tüketilen (elbise, ayakkabı, kuaför gideri, pasta, meyve suyu vs. gibi) eşyaların iadesine karar verilemez. Somut olayda, diğer taleplerin yanı sıra, davacı (karşılık davalı) tarafından yapılan nişan töreni gideri olan 8000 TL’nin tahsili de nişanın bozulması nedeni ile davalıdan tahsili istenmiştir. Yukarıda belirtilen ilke gereğince, giymekle, kullanılmakla eskiyen ve tüketilen (elbise, ayakkabı, kuaför gideri, pasta, meyve suyu vs. gibi) eşyaların iadesine karar verilemeyeceğinden, davacı( karşılık davalı) tarafından karşılanan nişan töreni giderinin (yemek, fotoğraf vs..) davalıdan(karşılık davacı) tahsili yönündeki talebin (maddi tazminat talebinin) kabulüne karar verilmesi doğru görülmemiştir.

T.C. YARGITAY 3. HUKUK DAİRESİ E. 2015/8007 K. 2015/15143