ÖZET

25.07.2014 ve 29.11.2018 tarihinden sonra yasal düzenlemeye aykırı olarak Tapu Müdürlükleri tarafından yapılan tapu harcı ve döner sermaye ücretleri tahsilatlarının Vergi Mahkemesi’nde açılacak dava ile ilk taşınmaz satışında geçerli olmak üzere iadesi mümkündür.

Sarih yasal düzenlemeye rağmen vergi daireleri tarafından tapu sicil müdürlüklerine gönderilen yazıya istinaden alınan tapu harçları ve döner sermaye ücretlerinin 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkındaki Kanun gereğince harçtan ve döner sermaye ücretinden istisna olduğu ifade edilerek iadesi mümkündür.

Dava açılışı için gerekli olan aşağıda yazılı belgelerin temin edilmesi gerekir:

1. Vergi Tahsil Alındısı
2. Tapu Senedi Fotokopisi
3. Riskli Yapı Belgesi
4. Riskli Yapı Muafiyet Belgesi
5. Arsa Payı Karşılığı İnşaat Sözleşmesi ya da Satış Vaadi Sözleşmesi sureti

İADENİN HUKUKİ DAYANAĞI

25.07.2014 tarihinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Tapu Harçları ile ilgili olarak 6306 sayılı yasa kapsamında taşınmazların uygulama öncesi ilk satışları ile yıkılıp yeniden yapıldıktan sonraki ilk satışlarını harçtan muaf tutmuştur. Buna göre 6306 Sayılı Kanunun Uygulama Yönetmeliği m.9;

ç) (Ek: RG-25/7/2014-29071)(2) İlgili kurum ile uygulama alanındaki yapıları malik olarak kullanan gerçek veya özel hukuk tüzel kişilerince yapılan;

• Uygulama alanındaki yapıların dönüşüme tabi tutulmadan önce (Değişik ibare: RG-27/10/2016-29870) ilk satışı, devri, tescili ve ipotek tesis edilmesi işlemleri ile Kanun kapsamında yapılacak uygulamalar neticesinde meydana gelen yeni yapıların (Değişik ibare: RG-27/10/2016-29870) ilk satışı, devri, tescili ve ipotek tesis edilmesi işlemleri,
• Kanun kapsamındaki bir yapıdan dolayı, kredi desteğinden faydalanarak veya tamamen kendi kaynaklarını kullanarak, uygulama alanında veya uygulama alanı dışındaki parsellerde yeni bir yapı yapılması ya da mevcut bir yapının satın alınması (Ek ibare: RG-27/10/2016-29870) veya ipotek tesis edilmesi işlemi,

Kanun uyarınca yapıldığından, bu işlem ve uygulamalar ile uygulama alanındaki yapılarla ilgili olarak; noterler, tapu ve kadastro müdürlükleri, belediyeler ve diğer kurum ve kuruluşlar nezdinde Kanun uyarınca yapılan diğer işlemler hakkında (a) ve (b) bentlerinde belirtilen vergi, harç ve ücret muafiyetleri uygulanır.

d) Alınmaması gereken harç, vergi ve ücretler şunlardır;

1) 2/7/1964 tarihli ve 492 sayılı Harçlar Kanununun 38 inci maddesi uyarınca alınan noter harçları.

2) Harçlar Kanununun 57 nci maddesi uyarınca alınan tapu ve kadastro harçları.

3) 26/5/1981 tarihli ve 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun 79 uncu, 80 inci, 84 üncü ve Ek 1 inci maddesi uyarınca belediyelerce alınan harçlar.

4) 1/7/1964 tarihli ve 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu uyarınca damga vergisine tâbi kâğıtlar sebebiyle alınan damga vergisi.

5) 8/6/1959 tarihli ve 7338 sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu uyarınca alınan veraset ve intikal vergisi.

6) (Değişik: RG-27/10/2016-29870) Kurum ve kuruluşlarca döner sermaye ücreti adı altında alınan bütün ücretler; 3/5/1985 tarihli ve 3194 sayılı İmar Kanununun 21 inci ve 23 üncü maddeleri uyarınca alınan her türlü ücret ve riskli olarak tespit edilen binaya ilişkin olarak 1/7/1993 tarihli ve 21624 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Otopark Yönetmeliği uyarınca alınanlar da dahil olmak üzere, belediye meclisi kararı ile belirlenen ve alınan her türlü ücret.

7) Kullandırılacak kredilerden dolayı lehe alınacak paralar sebebiyle 13/7/1956 tarihli ve 6802 sayılı Gider Vergileri Kanunu uyarınca alınması gereken banka ve sigorta muameleleri vergisi.

Aynı şekilde 29.11.2018 tarihinde yapılan değişiklikten sonra 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkındaki Kanun m.7;

(9) (Değişik: 7153 – 29.11.2018 / m.24) Bu Kanun uyarınca yapılacak olan ve Bakanlık, TOKİ, İller Bankası Anonim Şirketi, İdare ve dönüşüme konu yapıların inşası işini yüklenen müteahhit ile malik ve en az bir yıldır kiracı veya sınırlı ayni hak sahibi olarak riskli yapıyı kullanan gerçek kişiler veya özel hukuk tüzel kişilerinden birinin taraf olduğu;

a) Bu Kanun kapsamındaki yapıların dönüşüme tabi tutulmadan önce ilk satışı, devri, tescili ve ipotek tesis edilmesi işlemleri ile bu Kanun kapsamında yapılacak uygulamalar neticesinde meydana gelen yeni yapıların malik, işi yüklenen müteahhit ve en az bir yıldır kiracı veya sınırlı ayni hak sahibi olarak riskli yapıyı kullanan gerçek kişiler veya özel hukuk tüzel kişilerine ilk satışı, devri, tescili ve ipotek tesis edilmesi işlemleri,

b) Bu Kanun kapsamındaki bir yapıdan dolayı, bu Kanun kapsamındaki parsellerde veya alanlarda veya söz konusu parsel ve alanların dışındaki parsellerde yeni bir yapı yapılması ya da mevcut bir yapının satın alınması veya ipotek tesis edilmesi işlemleri,

c) Kanun kapsamında yapılacak uygulamalar neticesinde meydana gelen yeni yapıların işi yüklenen müteahhit, Bakanlık, TOKİ, İller Bankası Anonim Şirketi, İdare ve bunların iştirakleri tarafından gerçekleştirilecek ilk satışı, devri, tescili ve ipotek tesis edilmesi işlemleri ile bu bentlerde belirtilen yapıların dönüşümüne ilişkin olarak Kanun uyarınca yapılacak diğer işlemler noter harcı, tapu harcı, belediyelerce alınan ücret ve harçlardan, veraset ve intikal vergisi, döner sermaye ücreti ve diğer ücretlerden, bu işlemler nedeniyle düzenlenecek kâğıtlar, resmî dairelerin mal ve hizmet alımlarına ilişkin ödemeler sebebiyle düzenlenen kâğıtlar da dahil olmak üzere damga vergisinden, bu Kanun kapsamındaki yapıların maliklerine ve malik olmasalar bile bu yapılarda kiracı veya sınırlı ayni hak sahibi olarak en az bir yıldır ikamet ettiği veya bunlarda işyeri bulunduğu tespit edilenlere bu amaçlarla kullandırılan krediler dolayısıyla lehe alınacak paralar, banka ve sigorta muameleleri vergisinden istisnadır. Bu Kanun kapsamındaki iş, işlem ve uygulamalar, Bakanlık, TOKİ, İller Bankası Anonim Şirketi ve İdarenin, sermayesinin yarısından fazlasına sahip oldukları şirketleri tarafından yürütülüyor ise, bu şirketlerce yapılan iş, işlem ve uygulamalarda da bu fıkrada belirtilen vergi, harç ve ücret muafiyetleri uygulanır.

25.07.2014 ve 29.11.2018 tarihinden sonra yasal düzenlemeye aykırı olarak Tapu Müdürlükleri tarafından harç tahsilatları yapıldığı, buna karşılık açılan bir kısım davalarda ihtilaf hukuk açıdan değerlendirildiğinde Vergi Mahkemesi tarafından harç ve yukarıda belirtilen alacak kalemlerinin iadesine karar verildiği görülmektedir. Sarih yasal düzenlemeye rağmen vergi daireleri tarafından tapu sicil müdürlüklerine gönderilen yazıda harç alınacağı açıkça yazıldığından tapu sicil müdürlükleri tapu harcını tahsil etmekte ancak mahkeme tarafından verilen ve kesinleşen kararlarda; “davacı kurum tarafından yapılan bağımsız bölümlerin satışı üzerine tahsil edilen 36.000,00.- TL tapu harcı ve 206,25,.- TL döner sermaye ücretinin iadesi istemiyle davanın açıldığı görülmüştür. Bu durumda 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların dönüştürülmesi Hakkındaki Kanun gereğince harçtan ve döner sermaye ücretinden müstesna olduğu belirlenen davacı tarafından ödenen uyuşmazlık konusu tapu harcı ve döner sermaye ücretinde yasal isabet bulunmamakta ve iptali iadesi gerekmektedir.’’gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmektedir.

Konuya ilişkin emsal karar şu şekildedir:

“T.C.
ISTANBUL
9. VERGİ MAHKEMESİ
ESAS NO : 2014/908
KARAR NO : 2014/1704

DAVANIN ÖZETİ: İstanbul Başakşehir, İkitelli Mah. 1342 Ada 1 No.lu ve 1343 Ada 1 no.lu parselde kayıtlı inşaatların satış işlemleri nedeniyle Mart 2014 döneminde ihtirazi kayıtla ödenen gayrimenkule ilişkin 2.260.549,49 TL tapu harçlarının iptali ve ödenen verginin iadesi istemiyle açılan davada; 775 Sayılı Gecekondu Kanunu ve 6306 Sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüşürülmesi Hakkındaki Kanun uyarınca her türlü resim ve harçtan muaf olmalarına rağmen tahakkuk edip ödenen harçların yasal olmadığı iddia edilmektedir.

SAVUNMANIN ÖZETİ: Kanunda gecekondu deyiminin, kendisine ait olmayan arsalar zerine sahibinin rızası alınmadan yapılan yapıların kastedildiği, bu bölgelerden yapılacak tahsislerin öncelikle dar gelirli veya yoksul olması gerektiği, davacı tarafın 775 ve 6306 sayılı Kanunların istisna ile ilgili hükümlerinden yararlandırılmasının mümkün olmaması nedeniyle yapılan işlemlerin yasal olduğu ve davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Istanbul 9. Vergi Mahkemesi’nce, dava dosyası incelenerek işin gereği görüşüldü:

Uyuşmazlık ihtirazi kayıtla ödenen 2.260.549,49 TL tapu harcının iptali ve ödenen verginin iadesi isteminden kaynaklanmaktadır.

492 Sayılı Harçlar Kanunu’nun 57.maddesinde “Tapu ve Kadastro işlemlerinden bu kanuna bağlı (4) sayılı tarifede yazılı olanlar, tapu ve kadastro harçlarına tabidir.” hükmü yer almış, (4) sayılı tarifenin 20(a) fıkrasında ise, Gayrimenkullerin ivaz karşılığında veya ölünceye kadar bakma akdine dayanarak yahut trampa hükümlerine göre devir ve iktisabında gayrimenkulün beyan edilen devir ve iktisap bedelinden az olmamak üzere emlak vergisi değeri üzerinden nispi harç ödeneceği hükme bağlanmış olup, Özel Kanun hükmündeki, 6306 Sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkındaki
Kanunun 7.9. Fıkrasında; “Bu Kanun uyarınca yapılacak olan işlem, sözleşme, devir ve tesciller ile uygulamalar, noter harcı, tapu harcı, belediyelerce alınan harçlar, damga vergisi, veraset ve intikal vergisi, döner sermaye ücreti ve diğer ücretlerden; kullandırılan krediler sebebiyle lehe alınacak paralar ise banka ve sigorta muameleleri vergisinden müstesnadır.”

33.Maddesinde “Toplu Konut İdaresi Başkanlığı bu kanundaki hizmetlerde kullanılmak üzere özel mülkiyetteki arazi ve arsaları, bunlar içinde yapı veya sair herhangi bir tesis bulunduğu takdirde bu yapı ve tesisleri sahipleri ile anlaşarak satın alabilir veya kamulaştırabilir. Toplu Konut İdaresi Başkanlığı ve bu Başkanlığın izni ile belediyeler, gecekonduların ıslah, tasfiye ve önlenmesi maksadiyle halk konutları, nüve konutlar ve geçici olarak kullanılacak misafir konutları inşasına yetkilidir.” hükmü yer almakta olup bu hükümlere göre Bakanlar Kurulunca belirlenen yerlerde imar planı uygulaması yapılması, çevre düzenlemesi vs. hususlarda Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile TOKI’nin yetkili olduğu belirtilmiştir.

775 Sayılı Gecekondu Kanunu’nun 1.maddesinde ise: “Mevcut gecekonduların ıslahı, tasfiyesi, yeniden gecekondu yapımının önlenmesi ve bu amaçlarla alınması gereken tedbirler hakkında bu kanun hükümleri uygulanır.”, 33.Maddesinde; “Bu kanun hükümlerine dayanılarak yapılan ivazlı veya ivazsız devir, temlik, kamulaştırma, alım, satım, kira, geri alma, geri verme, ifraz, tevhit, tescil, cins degisikligi, rehin tesis ve terkini, ıslah, değişiklik, onarım, inşa ve ikmal gibi her türlü işlemler, sözleşmeler, beyannameler ve benzerleri, tasarruf bonosundan ve her türlü vergi, resim ve harçtan muaftır.” hükümleri yer almaktadır.

Yukarıda yer verilen yasa hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden; gayrimenkullerin ivaz karşılığında devir ve iktisabının harca tabi olduğu, ancak 6306 Sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüşürülmesi Hakkındaki Kanun ile 775 Sayılı Gecekondu Kanunları uyarınca yapılacak devir ve tescillerin ise tapu harcından müstesna olduğu, buna göre anılan kanun uyarınca yapılan gecekondu önleme ve kentsel yenileme uygulamalarının belirtilen istisnadan yararlanacağı sonucuna varılmıştır.

Dava dosyasının incelenmesinden; davacının Başbakanlık Toplu Konut Idaresinin onayıyla Başakşehir, İkitelli Mah. 1342 Ada 1 No.luve 1343 Ada 1 no.lu parselde Akdeniz İnşaat ve Eğitim Hizmetleri A.Ş. ile yaptığı Arsa Karşılığı Gelir Paylaşım Sözleşmesi uyarınca inşa edilen gayrimenkullerin satışlarının harçtan muaf olduğu ve tapu harcı ödenmemesi gerektiği ihtirazi kaydıyla ödediği, akabinde de verginin iptali ve iadesi talebiyle iş bu davayı açtığı anlaşılmaktadır.

Davacı tarafın yaptığı satışların harçtan muaf olduğunu iddia edilmekte olup, aynı olay nedeniyle İstanbul 8.Vergi Mahkemesinin E:2013/3138 sayılı dosyası ile yapılan ara kararıyla inşaat alanının gecekondu önleme bölgesi veya kentsel dönüşüm kapsamında olduğunu belirten, imar durumunu gösteren belge ve bilgiler ile Akdeniz İnşaat ve Eğitim Hizmetleri A.Ş. ile yapılan sözleşmenin bir örneği istenildiği, ara kararına cevaben gönderilen belgelerin incelenmesinden, T.C. Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığının 08.05.2007 gün 2222 sayılı olur belgesinde dava konusu harca konu Küçükçekmece, Başakşehir, İkitelli Mah. Ayazma Bölgesinde 1342 Ada 1 No.luve 1343 Ada 1 no.lu parselde kayıtlı alanlarında dahil oldugu 775 Sayılı Gecekondu Kanunu uyarınca gecekondu önleme bölgesi olarak onaylandığı, Başaksehir Belediyesi İmar ve Şehircilik Müdürlüğünün 20.10.2011 gün ve 283779 sayılı imar durumu belgesinde de bölgenin Gecekondu Dönüşüm ve Kentsel Yenileme Alanı Uygulama İmar Planı kapsamında olduğu belirlenmiştir.

Bu durumda, gerek 6306 Sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkındaki Kanun ve gerekse Gecekondu Kanunu geregince harçtan müstesna olduğu belirlenen davacı adına tahakkuk edip yüklenici Akdeniz İnşaat A.Ş. tarafından davacı adına ihtirazi kayıtla ödenen ve bu suretle tahsil edilen harçlarda yasal isabet bulunmadığından ödenen harçların iadesi gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle davanın kabulüne, ihtirazi kayıtla tahakkuk eden ve ödenen harçların iptaline ve davacıya iade edilmesine, aşağıda dökümü yapılan 64,00 TL yargılama giderinin ve 750,00 TL vekalet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya ödenmesine, artan posta avansının kararın kesinleşesini müteakip davacıya iadesine, kararın tebliğini takibeden 30 gün içerisinde Danıştay nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere 30/06/2014 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.”

Başkan
SALİH BULDUK
37916

Üye
EMEL KAYIŞOĞLU
107188

Üye
NESİBE GIRCIN
118691