Mal paylaşımında öncelikle dikkat edilmesi gereken eşler arasındaki mal rejimi ve eşlerin evlilik tarihidir. Boşanmadan sonra, kişilerin birbirlerinden talep edebileceklerinin ne ve neler olacağı evlilikten evliliğe farklılık göstermektedir.
Eşlerin 01.01.2002 tarihinden önce evlenmiş olmaları halinde uygulanacak mal rejimi 743 sayılı Eski Medeni Kanun’a göre “mal ayrılığı” rejimi olup, eşlerin 01.01.2002 tarihinden sonra evlenmiş olmaları halinde uygulanacak yasal mal rejimi ise “edinilmiş mallara katılma” rejimidir. Edinilmiş mallara katılma rejimi yasal rejim olup, taraflar seçimlik mal rejimlerinden (mal ayrılığı rejimi, paylaşmalı mal ayrılığı rejimi ve mal ortaklığı rejimi) herhangi birini de seçebilirler. Tarafların seçimlik mal rejimlerinden herhangi birini seçmemeleri halinde uygulanacak rejim yasal mal rejimi olan edinilmiş mallara katılma rejimi olacaktır.
Boşanmadan sonra Mal Paylaşımı Davasında tarafların talep edebileceği alacaklar aşağıda sıralanmıştır.
1) Katkı payı alacağı (01.01.2002 öncesi edinilen mallar veya mal ayrılığı rejimi seçilmişse bu rejim döneminde edinilen mallar için)
2) Katılma payı alacağı
3) Değer artış payı alacağı
Katkı payı alacağı, katılma payı alacağı ve değer artış payı alacağının hangi hallerde talep edilebileceği önem arz etmektedir.
Katkı payı, 01.01.2002 tarihinden önceki dönemde bir eşin diğer eş üzerine kayıtlı olan taşınmazın, malın, aracın, diğer değerli eşyaların (kişisel malların) alımına yapmış olduğu katkıları ifade etmektedir. 01.01.2002 tarihinden önce alınan mal kimin üzerine kayıtlı ise onundur. Bu durumda diğer tarafın malın alımında kendisinin de katkısının olduğunu ispatlaması halinde katkı payı alacağı söz konusu olacaktır. Katkı iddiasının dayanağı; dava konusu malın edinilmesi, korunması, tamiri ve benzer amaçlar için harcanan para, emek olabilir. Davacının kişisel mal edinilmesi için maaşını, gelirini, ziynet eşyalarını davalıya vermesi vb. katkı iddiasının dayanağını oluşturmaktadır.
Katılma payı alacağı, tarafların 2002 ve sonrasında edinilmiş mallara katılma rejimi hükümlerinden kaynaklanan taşınmazların ve araçların karar tarihine en yakın tarihteki değerinin yarısına ilişkin alacağı ifade etmektedir. Katılma payı alacağında taraflardan birinin diğerine ait bir mala ya da mal varlığına katkıda bulunduğunu kanıtlama yükü bulunmamaktadır.
Değer artış payı, bir eşin edinilmiş malından diğer eşin kişisel malına ya da kendi kişisel malından edinilmiş malına yapmış olduğu katkının tasfiye anındaki orantılanan halidir. Eşlerden biri diğerine ait bir malın edinilmesine, korunmasına, iyileştirilmesine hiç ya da uygun bir karşılık almaksızın katkıda bulunmuşsa, tasfiye sırasında bu malda ortaya çıkan değer artışı için katkısı oranında alacak hakkına sahip olur. Bu alacak o malın tasfiye sırasındaki değerine göre hesaplanır; bir değer kaybı söz konusu olduğunda katkının başlangıçtaki değeri esas alınacaktır. Böyle bir malın daha önce elden çıkarılmış olması hâlinde ise hâkim, diğer eşe ödenecek alacağı hakkaniyete uygun olarak belirleyecektir.
Eşler sözleşme ile değer artışından pay almaktan vazgeçebilecekleri gibi, pay oranını da değiştirebilirler.
Mal paylaşımı davası evlilikten evliliğe farklılık arz ettiğinden talepler de birbirinden farklı olabilecektir. Yukarıda da belirtildiği üzere eşler arasındaki mal rejimi, eşlerin hangi tarihte evlendiği ve eşlerin birbirlerinden talep edebileceklerinin belirlenmesinin akabinde dava açılması sürecin hızlı bir şekilde ilerlemesini ve sonuçlanmasını sağlayacaktır.
