Sporcu ile spor kulübü arasındaki ilişkinin temeli, sözleşmedir. Tarafların hak ve yükümlülükleri bu sözleşmeye göre belirlenir. Ayrıca, taraflar arasında ortaya çıkan uyuşmazlıklar da bu sözleşmeler doğrultusunda çözüme kavuşturulmak durumundadır. Sporcu sözleşmelerini her iki tarafın da feshetme hakkı vardır.
Ülkemizde futboldan sonra en çok izlenen spor dalı basketboldur. Basketbolda sporcu sözleşmeleri Türkiye Basketbol Federasyonu’nun (TBF) öngördüğü şekilde tek tip olarak düzenlenmektedir. Basketbol 1. ve 2. Liginde yer alan kulüpler ile sporcular arasında yapılacak anlaşma TBF tarafından hazırlanan bir örnek sözleşme niteliğinde olması ve bu sözleşmenin de TBF’ye tescil ettirilmesi gerekmektedir. Bu sözleşmelerde sözleşmenin başlangıç ve bitiş tarihlerinin net olarak belirlenmesi gerekmektedir. Kural olarak sözleşmeler bu sürenin dolmasıyla sona erer ancak bazı özel durumlarda oyuncular ile kulüplerin sözleşmelerini feshetme imkanı tanınmaktadır.
1) Anlaşmalı Fesih
Türkiye Basketbol Federasyonu Yönergesinin 34. Maddesine göre Noterde veya TBF yetkilisinin huzurunda düzenlenen ya da sorumluluk kulübe ait olmak üzere taraflar arasında imzalanan fesihname ile sporcu ve kulübün karşılıklı olarak anlaşarak sözleşmeyi feshetmesi mümkündür. Bu fesihnamenin yapıldığı tarihten itibaren beş iş günü içinde TBF’ye gönderilmesi zorunludur.
2) Kulübün Sözleşmeyi Feshi
TBF Yönergesinin 35. Maddesine göre Kulübün sözleşmeyi feshi şu hâllerde mümkündür:
– Sporcunun basketbol faaliyeti dışındaki hastalığı nedeniyle istirahat etmesi gereken sürenin altı ayı geçmesi veya bu sürenin altı ayı geçeceğinin tam teşekküllü bir hastaneden alınacak heyet raporu ile anlaşılması,
– Mücbir sebep hâlleri hariç olmak üzere sporcunun herhangi bir sebeple yedi gün veya daha fazla bir süreyle kulübü ile olan irtibatını kesmesi ve bu durumun doğal sonucu olarak bu sürede yapılan müsabaka ya da antrenmanlara katılmadığının noter marifetiyle tespit edilmiş olması,
– Sporcunun aralıksız altı ay süreyle kesinleşmiş hak mahrumiyeti veya müsabakalardan men cezası almış olması,
– Sporcunun genel ahlâk ve kulüp disiplini kurallarına aykırı davranışlarda bulunması
Yukarıdaki sebeplerden birinin varlığı halinde kulüp sporcu ile olan sözleşmesini tek taraflı olarak feshedebilecektir.
3) Sporcunun Sözleşmeyi Feshi
TBF Yönergesinin 37. Maddesine göre sporcunun fesih isteği bu yönerge ve sözleşmesi gereğince yapılması gereken ödemelerin kulüp tarafından ödeme tarihini takip eden otuz (30) gün zarfında yapılmamış olması nedeniyle temerrüde düşülmesi ve sigorta kayıtlarının sezon sonu öncesi silinmesi veya primlerin yatırılmaması halinde, sporcu sözleşmesinin feshini Federasyon Yönetim Kurulundan isteyebilir.
Sporcunun fesih talebi için ödemelerini zamanında alamaması tek başına yeterli olmayacak bununla birlikte kulübün sporcuya karşı sosyal güvenlik bağlamındaki sorumluluklarını da yerine getirmemesi gerekecektir. Başka bir ifade ile, kulübün sporcunun sigorta primlerini zamanında ödemesi ve sigorta kayıtlarını mevzuata uygun bir şekilde tutması hâlinde sporcu, ücret alacağını alamadığı gerekçesi ile fesih hakkını kullanamayacaktır.
Ücretini alamayan ve sigorta primleri eksik olan oyuncu öncelikle kulübü temerrüde düşürmek zorundadır. Uygulamada bu işlem, kulübü muhatap alan ve TBF’ye bilgi veren bir ihtarname ile yapılmaktadır. İspat anlamında böylece sıkıntı yaşanmamaktadır.
4) Fesih İhbarı ve Fesih
TBF Yönergesinin 38. Maddesinin 1. Fıkrasına göre fesih hakkını kullanmak isteyen tarafın, TBF Yönergeye aykırılık durumunu noter marifetiyle keşide edilecek ihbarname ile karşı tarafa bildirilmesi ve ayrıca bir örneğinin de TBF’ye gönderilmesi gerekir. Bu bildirime rağmen beş (5) gün içinde sözleşme hükümlerinin yerine getirilmemesi hâlinde ilgilinin talebi üzerine TBF Yönetim Kurulunun vereceği karar kesin nitelik taşır.
Sözleşmesini fesihte Federasyon tarafından haklı görülen sporcu, ilk transfer döneminde dilediği kulüple hiçbir şart aramaksızın sözleşme imzalayabilir.
