Muris Muvazaası; bir kimsenin, mirasçısını miras hakkından yoksun bırakmak amacıyla, gerçekte bağışlamak istediği tapu sicilindeki kayıtlı taşınmazını, satış sözleşmesi veya ölünceye kadar bakma sözleşmesi varmış gibi tapuda devretmesidir. Mal kaçırmak için tapu devredilen kişi mirasçı olmayan üçüncü bir kişi olabileceği gibi başka bir mirasçı da olabilir. Mal kaçırılacak mirasçıların da belirli olmasına gerek yoktur herhangi bir mirasçıdan mal kaçırması yeterlidir.
Muris muvazaası vasıflı muvazaa olarak kabul edilir. Bu yüzden satış sözleşmesi muvazaadan ötürü dikkate alınmaz. Asıl dikkate alınacak sözleşme işlemin altında yatan bağışlama sözleşmesidir ancak bağışlama sözleşmesi de altta yatan gizli sözleşme olduğu için Türk Borçlar Kanunu madde 288 fıkra 2 ye göre resmi şekilde yapılmamış olacağından şekle aykırılıktan dolayı geçersiz olur.
Yargıtay kararlarında kökleşen kabule göre; hukuken taşınır mal niteliğinde sayılan tapusuz taşınmazların satış şeklinde gösterilen muvazaalı bir sözleşmeyle bağışlanması hukuken geçerlidir. Dolayısıyla tapusuz taşınmazların satışında zilyetliğin devriyle yapılan satışın muris muvazaasıyla iptali istenemez.
Mirastan Mal Kaçırma (Muris Muvazaası) Davasını Kimler Açabilir?
Muris muvazaası davasını mirasta saklı pay sahibi olsun veya olmasın hakkı çiğnenen tüm mirasçılar açabilir. Tüm mirasçılar kapsamına atanmış mirasçı, evlatlık (ve evlatlığın altsoyu) da dahildir. Ancak tapu iptal ve tescil isteğine ilişkin uyuşmazlığın niteliği itibariyle öncelikle murise ait veraset belgesi alınmış olması ve böylece tarafların mirasbırakan ile bağlantılarının saptanması gerekir. Muris muvazaası davası açmak için dava açma tarihinde mirasçı olmak yeterlidir. Muvazaalı sözleşmenin yapıldığı tarihte mirasçı olup olmamanın bir önemi yoktur. Burada mirasçılar davayı tek tek açabilecekleri gibi hep birlikte de açabilirler. Mirası reddeden, mirastan feragat etmiş olan ve mirastan ıskat edilmiş olan mirasçıların hukuki yararı bulunmadığından muris muvazaası davası da açamazlar.
Mirastan Mal Kaçırma (Muris Muvazaası) Davası Kimlere Karşı Açabilir?
Davanın yöneltileceği kişi mirasbırakanın taşınmazı devrettiği kişidir. Devredilen kişi ölmüşse dava devralan kişinin mirasçılarına yöneltilecektir. Devralan üçüncü kişi taşınmazı başka birine devretmişse ve son devredilen kişi kötü niyetliyse muris muvazaası davası ona da yöneltilebilecektir.
Mirastan Mal Kaçırma (Muris Muvazaası) Davası Ne Zaman Açılır?
Tapulu taşınmazı devreden kişi sağ ise, davacı mirasçının muvazaa nedenine dayanarak dava açma hakkı henüz yoktur. Dava ancak mirasbırakanın ölümünden sonra açılabilir. Yargıtay’a göre muris muvazaası davasında zamanaşımı ve hak düşürücü sürenin uygulama olanağı yoktur.
Dava Açılabilecek Diğer Durumlar
Muris muvazaası işlemi ile bir taşınmazın hissesini alan kişi daha sonra bu hisseye dayanarak Türk Medeni Kanunu’na göre şufa hakkını kullanmış ve başka bir hissedarın hissesini de satın almışsa muris muvazaası davası açan kişi şufa hakkı kullanılarak satın alınan hissenin de tapu kaydının iptalini ve tescilini isteyebilir.
Aynı dava hakkı intifa ve sükna hakkına karşı da kullanılabilir.
Dava Açılamayacak Durumlar
Yargıtay’ın muris muvazaası olarak kabul etmediği bazı durumlar bulunmaktadır.
- Muvazaaya konu taşınmaz eğer miras bırakan tarafından değil bir başka üçüncü kişi tarafından satılmışsa yani satış işlemi üçüncü kişi ile miras bırakanın danışıklı işlem yaptığı kişi arasında yapılmışsa taşınmazın parası miras bırakan tarafından ödense dahi muris muvazaası olduğu kabul edilmemektedir.
- Miras bırakanın para bağışladığı kişinin bu para ile taşınmaz satın alması durumunda da muvazaa iddiası kabul edilmemektedir.
- Devredilen taşınmaz tapuda resmi bağış yolu ile devredilmişse ve resmi bağış sözleşmesinin koşulları yerinde ise muris muvazaası davası açılamaz ancak koşulları varsa mirasta tenkis davası açılabilir.
- Miras bırakan taşınmaz hakkında ipotek veya kira sözleşmesi yapmış ve bu sözleşmeleri de tapuya şerh vermişse lehine ipotek veya kira sözleşmesi şerhi verilen kişiler aleyhine muris muvazaası davası açılamamaktadır.
- Miras bırakanın borç senedi düzenlemesi durumunda da yine muris muvazaası davası açılamamakta sadece koşulları varsa tenkis davası açılabilmektedir.
- Miras bırakan mirasçısından mal kaçırmak amacıyla kadastro tespiti esnasında taşınmazı bağışta bulunmak istediği kişi üzerine kaydettirmişse bu durumda da muris muvazaası davası açılamamaktadır. Bunun yerine tapu iptali ve tescili davası açılması gerekir.
- Miras bırakan ile taşınmaz üzerinde paydaş olan mirasçı, miras bırakanın kendi payını sağken bir başkasına devretmesi üzerine açtığı şufa davası reddedilmişse, miras bırakanın ölümünden sonra aynı pay için muris muvazaası davası açamaz.
